²⁴ “İşte bu sözlerimi duyup uygulayan herkes, evini kaya üzerine kuran akıllı adama benzer. ²⁵ Yağmur yağar, seller basar, yeller eser, eve saldırır; ama ev yıkılmaz. Çünkü kaya üzerine kurulmuştur. ²⁶ Bu sözlerimi duyup da uygulamayan herkes, evini kum üzerine kuran budala adama benzer. ²⁷ Yağmur yağar, seller basar, yeller eser, evi sarsar. Ev yıkılır; yıkılışı da korkunç olur.”

²¹ Kim buyruklarımı bilir ve yerine getirirse, işte beni seven odur. Beni seveni Babam da sevecektir. Ben de onu seveceğim ve kendimi ona göstereceğim.”

¹ “Ben gerçek asmayım ve Babam bağcıdır. ² Bende meyve vermeyen her çubuğu kesip atar, meyve veren her çubuğu ise daha çok meyve versin diye budayıp temizler. ³ Size söylediğim sözle siz şimdiden temizsiniz. ⁴ Bende kalın, ben de sizde kalayım. Çubuk asmada kalmazsa kendiliğinden meyve veremez. Bunun gibi, siz de bende kalmazsanız meyve veremezsiniz. ⁵ Ben asmayım, siz çubuklarsınız. Bende kalan ve benim kendisinde kaldığım kişi çok meyve verir. Bensiz hiçbir şey yapamazsınız. ⁶ Bir kimse bende kalmazsa, çubuk gibi dışarı atılır ve kurur. Böylelerini toplar, ateşe atıp yakarlar. ⁷ Eğer bende kalırsanız ve sözlerim sizde kalırsa, ne isterseniz dileyin, size verilecektir. ⁸ Babam çok meyve vermenizle yüceltilir. Böylelikle öğrencilerim olursunuz.

⁹ “Baba'nın beni sevdiği gibi, ben de sizi sevdim. Benim sevgimde kalın. ¹⁰ Eğer buyruklarımı yerine getirirseniz sevgimde kalırsınız, tıpkı benim de Babam'ın buyruklarını yerine getirdiğim ve sevgisinde kaldığım gibi... ¹¹ Bunları size, sevincim sizde olsun ve sevinciniz tamamlansın diye söyledim. ¹² Benim buyruğum şudur: Sizi sevdiğim gibi birbirinizi sevin. ¹³ Hiç kimsede, insanın, dostları uğruna canını vermesinden daha büyük bir sevgi yoktur. ¹⁴ Size buyurduklarımı yaparsanız, benim dostlarım olursunuz. ¹⁵ Artık size kul demiyorum. Çünkü kul efendisinin ne yaptığını bilmez. Size dost dedim. Çünkü Babam'dan bütün işittiklerimi size bildirdim. ¹⁶ Siz beni seçmediniz, ben sizi seçtim. Gidip meyve veresiniz, meyveniz de kalıcı olsun diye sizi ben atadım. Öyle ki, benim adımla Baba'dan ne dilerseniz size versin. ¹⁷ Size şu buyruğu veriyorum: Birbirinizi sevin!”

³⁶ Oğul'a iman edenin sonsuz yaşamı vardır. Ama Oğul'un sözünü dinlemeyen yaşamı görmeyecektir. Tanrı'nın gazabı böylesinin üzerinde kalır.

^31-32 İsa kendisine iman etmiş olan Yahudiler'e, “Eğer benim sözüme bağlı kalırsanız, gerçekten öğrencilerim olursunuz. Gerçeği bileceksiniz ve gerçek sizi özgür kılacak” dedi.

²⁹ Ağzınızdan hiç kötü söz çıkmasın. İşitenler yararlansın diye, ihtiyaca göre, başkalarının gelişmesine yarayacak olanı söyleyin.

¹ “Göklerin Egemenliği, sabah erkenden bağında çalışacak işçi aramaya çıkan toprak sahibine benzer. ² Adam, işçilerle günlüğü bir dinara anlaşıp onları bağına gönderdi.

³ “Saat dokuza doğru tekrar dışarı çıktı, çarşı meydanında boş duran başka adamlar gördü. ^4-5 Onlara, ‘Siz de bağa gidip çalışın. Hakkınız neyse, veririm’ dedi, onlar da bağa gittiler.

“Öğleyin ve saat üçe doğru yine çıkıp aynı şeyi yaptı. ⁶ Saat beşe doğru çıkınca, orada duran başka işçiler gördü. Onlara, ‘Neden bütün gün burada boş duruyorsunuz?’ diye sordu.

⁷ “ ‘Kimse bize iş vermedi ki’ dediler.

“Onlara, ‘Siz de bağa gidin, çalışın’ dedi.

⁸ “Akşam olunca, bağın sahibi kâhyasına, ‘İşçileri çağır’ dedi. ‘Sonuncudan başlayarak ilkine kadar, hepsine ücretlerini ver.’

⁹ “Saat beşe doğru işe başlayanlar gelip kâhyadan birer dinar aldılar. ¹⁰ İlk başlayanlar gelince daha çok alacaklarını sandılar, ama onlara da birer dinar verildi. ¹¹ Paralarını alınca bağ sahibine söylenmeye başladılar: ¹² ‘En son çalışanlar yalnız bir saat çalıştı’ dediler. ‘Ama onları günün yükünü ve sıcağını çeken bizlerle bir tuttun!’

¹³ “Bağ sahibi onlardan birine şöyle karşılık verdi: ‘Arkadaş, sana haksızlık etmiyorum ki! Seninle bir dinara anlaşmadık mı? ¹⁴ Hakkını al, git! Sana verdiğimi sonuncuya da vermek istiyorum. ¹⁵ Kendi paramla istediğimi yapmaya hakkım yok mu? Yoksa cömertliğimi kıskanıyor musun?’

¹⁶ “İşte böylece sonuncular birinci, birinciler de sonuncu olacak.”

²⁷ Bunun üzerine Petrus O'na, “Bak” dedi, “Biz her şeyi bırakıp senin ardından geldik, kazancımız ne olacak?”

²⁸ İsa onlara, “Size doğrusunu söyleyeyim” dedi, “Her şey yenilendiğinde, İnsanoğlu görkemli tahtına oturduğunda, siz, evet ardımdan gelen sizler, on iki tahta oturup İsrail'in on iki oymağını yargılayacaksınız. ²⁹ Benim adım uğruna evlerini, kardeşlerini, anne ya da babasını, çocuklarını ya da topraklarını bırakan herkes, bunların yüz katını elde edecek ve sonsuz yaşamı miras alacak. ³⁰ Ne var ki, birincilerin birçoğu sonuncu, sonuncuların birçoğu da birinci olacak.”

¹⁴ Öğrencileri şu karşılığı verdiler: “Kimi Vaftizci Yahya, kimi İlyas, kimi de Yeremya ya da peygamberlerden biridir diyor.”

¹ Bundan sonra İsa, Celile –Taberiye– Gölü'nün karşı yakasına geçti. ² Ardından büyük bir kalabalık gidiyordu. Çünkü hastalar üzerinde yaptığı mucizeleri görmüşlerdi. ³ İsa dağa çıkıp orada öğrencileriyle birlikte oturdu. ⁴ Yahudiler'in Fısıh Bayramı yakındı.

⁵ İsa başını kaldırıp büyük bir kalabalığın kendisine doğru geldiğini görünce Filipus'a, “Bunları doyurmak için nereden ekmek alalım?” diye sordu. ⁶ Bu sözü onu denemek için söyledi, aslında kendisi ne yapacağını biliyordu.

⁷ Filipus O'na şu yanıtı verdi: “Her birinin bir lokma yiyebilmesi için iki yüz dinarlık ekmek bile yetmez.”

^8-9 Öğrencilerinden biri, Simun Petrus'un kardeşi Andreas, İsa'ya dedi ki, “Burada beş arpa ekmeğiyle iki balığı olan bir çocuk var. Ama bu kadar adam için bunlar nedir ki?”

¹⁰ İsa, “Halkı yere oturtun” dedi.

Orası çayırlıktı. Böylece halk yere oturdu. Yaklaşık beş bin erkek vardı. ¹¹ İsa ekmekleri aldı, şükrettikten sonra oturanlara dağıttı. Balıklardan da istedikleri kadar verdi. ¹² Herkes doyunca İsa öğrencilerine, “Artakalan parçaları toplayın, hiçbir şey ziyan olmasın” dedi.

¹³ Onlar da topladılar. Yedikleri beş arpa ekmeğinden artakalan parçalarla on iki sepet doldurdular. ¹⁴ Halk, İsa'nın yaptığı mucizeyi görünce, “Gerçekten dünyaya gelecek olan peygamber budur” dedi.

¹⁵ İsa onların gelip kendisini kral yapmak üzere zorla götüreceklerini bildiğinden tek başına yine dağa çekildi.

¹⁶ Akşam olunca öğrencileri göle indiler. ¹⁷ Bir tekneye binerek gölün karşı yakasındaki Kefarnahum'a doğru yol aldılar. Karanlık basmış, İsa henüz yanlarına gelmemişti. ¹⁸ Güçlü bir rüzgar estiğinden göl kabarmaya başladı. ¹⁹ Öğrenciler beş kilometre kadar^[a] kürek çektikten sonra, İsa'nın gölün üstünde yürüyerek tekneye yaklaştığını görünce korktular. ²⁰ Ama İsa, “Korkmayın, benim!” dedi. ²¹ Bunun üzerine O'nu tekneye almak istediler. O anda tekne gidecekleri kıyıya ulaştı.

²² Ertesi gün, gölün karşı yakasında kalan halk, önceden orada sadece bir tek tekne bulunduğunu, İsa'nın kendi öğrencileriyle birlikte bu tekneye binmediğini, öğrencilerinin yalnız gittiklerini anladı. ²³ Rab'bin şükretmesinden sonra halkın ekmek yediği yerin yakınına Taberiye'den başka tekneler geldi. ²⁴ Halk, İsa'nın ve öğrencilerinin orada olmadığını görünce teknelere binerek Kefarnahum'a, İsa'yı aramaya gitti. ²⁵ O'nu gölün karşı yakasında buldukları zaman, “Rabbî, buraya ne zaman geldin?” diye sordular.

²⁶ İsa şöyle yanıt verdi: “Size doğrusunu söyleyeyim, doğaüstü belirtiler gördüğünüz için değil, ekmeklerden yiyip doyduğunuz için beni arıyorsunuz. ²⁷ Geçici yiyecek için değil, sonsuz yaşam boyunca kalıcı yiyecek için çalışın. Bunu size İnsanoğlu verecek. Çünkü Baba Tanrı O'na bu onayı vermiştir^[b].”

²⁸ Onlar da şunu sordular: “Tanrı'nın istediği işleri yapmak için ne yapmalıyız?”

²⁹ İsa, “Tanrı'nın işi O'nun gönderdiği kişiye iman etmenizdir” diye yanıt verdi.

³⁰ Bunun üzerine, “Görüp sana iman etmemiz için nasıl bir belirti gerçekleştireceksin? Ne yapacaksın?” dediler. ³¹ “Atalarımız çölde man yediler. Yazılmış olduğu gibi, ‘Yemeleri için onlara gökten ekmek verdi.’ ”

³² İsa onlara dedi ki, “Size doğrusunu söyleyeyim, gökten ekmeği size Musa vermedi, gökten size gerçek ekmeği Babam verir. ³³ Çünkü Tanrı'nın ekmeği, gökten inen ve dünyaya yaşam verendir.”

³⁴ Onlar da, “Efendimiz, bizlere her zaman bu ekmeği ver!” dediler.

³⁵ İsa, “Yaşam ekmeği Ben'im. Bana gelen asla acıkmaz, bana iman eden hiçbir zaman susamaz” dedi. ³⁶ “Ama ben size dedim ki, ‘Beni gördünüz, yine de iman etmiyorsunuz.’ ³⁷ Baba'nın bana verdiklerinin hepsi bana gelecek ve bana geleni asla kovmam. ³⁸ Çünkü kendi isteğimi değil, beni gönderenin isteğini yerine getirmek için gökten indim. ³⁹ Beni gönderenin isteği, bana verdiklerinden hiçbirini yitirmemem, son gün hepsini diriltmemdir. ⁴⁰ Çünkü Babam'ın isteği, Oğul'u gören ve O'na iman eden herkesin sonsuz yaşama kavuşmasıdır. Ben de böylelerini son günde dirilteceğim.”

⁴¹ “Gökten inmiş olan ekmek Ben'im” dediği için Yahudiler O'na karşı söylenmeye başladılar. ⁴² “Yusuf oğlu İsa değil mi bu?” diyorlardı. “Annesini de, babasını da tanıyoruz. Şimdi nasıl oluyor da, ‘Gökten indim’ diyor?”

⁴³ İsa, “Aranızda söylenmeyin” dedi. ⁴⁴ “Beni gönderen Baba bir kimseyi bana çekmedikçe, o kimse bana gelemez. Bana geleni de son günde dirilteceğim. ⁴⁵ Peygamberlerin yazdığı gibi, ‘Tanrı onların hepsine kendi yollarını öğretecektir.’ Baba'yı işiten ve O'ndan öğrenen herkes bana gelir. ⁴⁶ Bu, bir kimsenin Baba'yı gördüğü anlamına gelmez. Baba'yı sadece Tanrı'dan gelen görmüştür. ⁴⁷ Size doğrusunu söyleyeyim, iman edenin sonsuz yaşamı vardır. ⁴⁸ Yaşam ekmeği Ben'im. ⁴⁹ Atalarınız çölde man yediler, yine de öldüler. ⁵⁰ Gökten inen öyle bir ekmek var ki, ondan yiyen ölmeyecek. ⁵¹ Gökten inmiş olan diri ekmek Ben'im. Bu ekmekten yiyen sonsuza dek yaşayacak. Dünyanın yaşamı uğruna vereceğim ekmek de benim bedenimdir.”

⁵² Bunun üzerine Yahudiler, “Bu adam yememiz için bedenini bize nasıl verebilir?” diyerek birbirleriyle çekişmeye başladılar.

⁵³ İsa onlara şöyle dedi: “Size doğrusunu söyleyeyim, İnsanoğlu'nun bedenini yiyip kanını içmedikçe, sizde yaşam olmaz. ⁵⁴ Bedenimi yiyenin, kanımı içenin sonsuz yaşamı vardır ve ben onu son günde dirilteceğim. ⁵⁵ Çünkü bedenim gerçek yiyecek, kanım gerçek içecektir. ⁵⁶ Bedenimi yiyip kanımı içen bende yaşar, ben de onda. ⁵⁷ Yaşayan Baba beni gönderdiği ve ben Baba'nın aracılığıyla yaşadığım gibi, bedenimi yiyen de benim aracılığımla yaşayacak. ⁵⁸ İşte gökten inmiş olan ekmek budur. Atalarınızın yedikleri man gibi değildir. Atalarınız öldüler. Oysa bu ekmeği yiyen sonsuza dek yaşar.” ⁵⁹ İsa bu sözleri Kefarnahum'da havrada öğretirken söyledi.

⁶⁰ Öğrencilerinin birçoğu bunu işitince, “Bu söz çok çetin, kim kabul edebilir?” dediler.

⁶¹ Öğrencilerinin buna karşı söylendiğini anlayan İsa, “Bu sizi şaşırtıyor mu?” dedi. ⁶² “Ya İnsanoğlu'nun önceden bulunduğu yere yükseldiğini görürseniz...? ⁶³ Yaşam veren Ruh'tur. Beden bir yarar sağlamaz. Sizlere söylediğim sözler ruhtur, yaşamdır. ⁶⁴ Yine de aranızda iman etmeyenler var.” İsa iman etmeyenlerin ve kendisine ihanet edecek kişinin kim olduğunu baştan beri biliyordu. ⁶⁵ “Sizlere, ‘Baba'nın bana yöneltmediği hiç kimse bana gelemez’^[c] dememin nedeni budur” dedi.

⁶⁶ Bunun üzerine öğrencilerinin birçoğu geri döndüler, artık O'nunla dolaşmaz oldular. ⁶⁷ İsa o zaman Onikiler'e, “Siz de mi ayrılmak istiyorsunuz?” diye sordu.

⁶⁸ Simun Petrus şu yanıtı verdi: “Rab, biz kime gidelim? Sonsuz yaşamın sözleri sendedir. ⁶⁹ İman ediyor ve biliyoruz ki, sen Tanrı'nın Kutsalı'sın.”

⁷⁰ İsa onlara şu karşılığı verdi: “Siz Onikiler'i seçen ben değil miyim? Buna karşın içinizden biri iblistir.” ⁷¹ Simun İskariot'un oğlu Yahuda'dan söz ediyordu. Çünkü Yahuda Onikiler'den biri olduğu halde İsa'ya ihanet edecekti.

¹¹ Adımlarını yakından izledim,

Sapmadan yolunu tuttum.

¹² Ağzından çıkan buyruklardan ayrılmadım,

Günlük ekmeğimden çok ağzından çıkan sözlere değer verdim.

²¹ “Bana, ‘Ya Rab, ya Rab!’ diye seslenen herkes Göklerin Egemenliği'ne girmeyecek. Ancak göklerdeki Babam'ın isteğini yerine getiren girecektir. ²² O gün birçokları bana diyecek ki, ‘Ya Rab, ya Rab! Biz senin adınla peygamberlik etmedik mi? Senin adınla cinler kovmadık mı? Senin adınla birçok mucize yapmadık mı?’ ²³ O zaman ben de onlara açıkça, ‘Sizi hiç tanımadım, uzak durun benden, ey kötülük yapanlar!’ diyeceğim.”

²⁵ “Bu nedenle size şunu söylüyorum: ‘Ne yiyip ne içeceğiz?’ diye canınız için, ‘Ne giyeceğiz?’ diye bedeniniz için kaygılanmayın. Can yiyecekten, beden de giyecekten daha önemli değil mi? ²⁶ Gökte uçan kuşlara bakın! Ne eker, ne biçer, ne de ambarlarda yiyecek biriktirirler. Göksel Babanız yine de onları doyurur. Siz onlardan çok daha değerli değil misiniz? ²⁷ Hangi biriniz kaygılanmakla ömrünü bir anlık^[ç] uzatabilir? ²⁸ Giyecek konusunda neden kaygılanıyorsunuz? Kır zambaklarının nasıl büyüdüğüne bakın! Ne çalışırlar, ne de iplik eğirirler. ²⁹ Ama size şunu söyleyeyim, bütün görkemine karşın Süleyman bile bunlardan biri gibi giyinmiş değildi. ³⁰ Bugün var olup yarın ocağa atılacak olan kır otunu böyle giydiren Tanrı'nın sizi de giydireceği çok daha kesin değil mi, ey kıt imanlılar?

³¹ “Öyleyse, ‘Ne yiyeceğiz?’ ‘Ne içeceğiz?’ ya da ‘Ne giyeceğiz?’ diyerek kaygılanmayın. ³² Uluslar hep bu şeylerin peşinden giderler. Oysa göksel Babanız bütün bunlara gereksinmeniz olduğunu bilir. ³³ Siz öncelikle O'nun egemenliğinin ve doğruluğunun ardından gidin, o zaman size bütün bunlar da verilecektir. ³⁴ O halde yarın için kaygılanmayın. Yarının kaygısı yarının olsun. Her günün derdi kendine yeter.”

^19-20 Bu nedenle, ey kardeşler, İsa'nın kanı sayesinde perdede, yani kendi bedeninde bize açtığı yeni ve diri yoldan kutsal yere girmeye cesaretimiz vardır.

¹⁴ Herkesle barış içinde yaşamaya, kutsal olmaya gayret edin. Kutsallığa sahip olmadan kimse Rab'bi göremeyecek.

¹ Davut oğlu İsrail Kralı Süleyman'ın özdeyişleri:

² Bu özdeyişler, bilgeliğe ve terbiyeye ulaşmak,

Akıllıca sözleri anlamak,

³ Başarıya götüren terbiyeyi edinip

Doğru, haklı ve adil olanı yapmak,

⁴ Saf kişiyi ihtiyatlı,

Genç adamı bilgili ve sağgörülü kılmak içindir.

^5-6 Özdeyişlerle benzetmeleri,

Bilgelerin sözleriyle bilmecelerini anlamak için

Bilge kişi dinlesin ve kavrayışını artırsın,

Akıllı kişi yaşam hüneri kazansın.

⁷ RAB korkusudur bilginin temeli.

Ahmaklarsa bilgeliği ve terbiyeyi küçümser.

⁸ Oğlum, babanın uyarılarına kulak ver,

Annenin öğrettiklerinden ayrılma.

⁹ Çünkü bunlar başın için sevimli bir çelenk,

Boynun için gerdanlık olacaktır.

¹⁰ Oğlum, seni ayartmaya çalışan günahkârlara teslim olma.

¹¹ Şöyle diyebilirler:

“Bizimle gel,

Adam öldürmek için pusuya yatalım,

Zevk uğruna masum kişileri tuzağa düşürelim.

¹² Onları ölüler diyarı gibi diri diri,

Ölüm çukuruna inenler gibi

Bütünüyle yutalım.

¹³ Bir sürü değerli mal ele geçirir,

Evlerimizi ganimetle doldururuz.

¹⁴ Gel, sen de bize katıl,

Tek bir kesemiz olacak.”

¹⁵ Oğlum, böyleleriyle gitme,

Onların tuttuğu yoldan uzak dur.

¹⁶ Çünkü ayakları kötülüğe koşar,

Çekinmeden kan dökerler.

¹⁷ Kuşların gözü önünde ağ sermek boşunadır.

¹⁸ Başkasına pusu kuran kendi kurduğu pusuya düşer.

Yalnız kendi canıdır tuzağa düşürdüğü.

¹⁹ Haksız kazanca düşkün olanların sonu böyledir.

Bu düşkünlük onları canlarından eder.

²⁰ Bilgelik dışarıda yüksek sesle haykırıyor,

Meydanlarda sesleniyor.

²¹ Kalabalık sokak başlarında bağırıyor,

Kentin giriş kapılarında sözlerini duyuruyor:

²² “Ey budalalar, budalalığı ne zamana dek seveceksiniz?

Alaycılar ne zamana dek alay etmekten zevk alacak?

Akılsızlar ne zamana dek bilgiden nefret edecek?

²³ Uyardığımda yola gelin, o zaman size yüreğimi açar,

Sözlerimi anlamanıza yardım ederim.

²⁴ Ama sizi çağırdığım zaman beni reddettiniz.

Elimi uzattım, umursayan olmadı.

²⁵ Duymazlıktan geldiniz bütün öğütlerimi,

Uyarılarımı duymak istemediniz.

^26-27 Bu yüzden ben de felaketinize sevineceğim.

Belaya uğradığınızda,

Bela üzerinize bir fırtına gibi geldiğinde,

Bir kasırga gibi geldiğinde felaketiniz,

Sıkıntıya, kaygıya düştüğünüzde,

Sizinle alay edeceğim.

²⁸ O zaman beni çağıracaksınız,

Ama yanıtlamayacağım.

Var gücünüzle arayacaksınız beni,

Ama bulamayacaksınız.

²⁹ Çünkü bilgiden nefret ettiniz.

RAB'den korkmayı reddettiniz.

³⁰ Öğütlerimi istemediniz,

Uyarılarımın tümünü küçümsediniz.

³¹ Bu nedenle tuttuğunuz yolun meyvesini yiyeceksiniz,

Kendi düzenbazlığınıza doyacaksınız.

³² Bön adamlar dönekliklerinin kurbanı olacak.

Akılsızlar kaygısızlıklarının içinde yok olup gidecek.

³³ Ama beni dinleyen güvenlik içinde yaşayacak,

Kötülükten korkmayacak, huzur bulacak.”